Uticaj različitih prirodno-klimatskih uslova kao što su temperatura, vlažnost, brzina kretanja vazduha, sunčana radijacija i atmosferske padavine na razne načine utiču na organizam životinja. Imajući to u vidu, mi smo u svom radu proučili gustinu dlaka i stanje kože kod mladih bikova švicke rase uzgajanih po različitim tehnologijama. U vezi sa tim, od odreðenog broja mladih bikova uzeli smo uzorke kožnog pokrivača zajedno sa kožom.
Uzorci su uzimani dvaput: u maju, pre sezone ispaše, i u oktobru, na kraju sezone. Eksperiment se sprovodio na farmi „Elburganski“ Habezkog rejona Čerkeske Republike, Rusija. Opšta shema istraživanja je prikazana u tabeli 1. Za sprovoðenje eksperimenta bilo je odabrano 60 mladih bikova švicke rase, šestomesečnog uzrasta, koji su bili podeljeni u tri grupe – po 20 grla u svakoj od njih. Grupe su formirane po principu analogije. Grla I kontrolne grupe su bila u zatvorenom prostoru 201 dan, u periodu od 15. oktobra 2003. do 2. maja 2004; u periodu od 3. maja do 12. oktobra 2004, (163 dana), ta ista grla su bila na otvorenom – na ispaši.
Životinje II eksperimentalne grupe su provele u zatvorenom prostoru svo vreme eksperimenta – 364 dana, period od 15. oktobra 2003. do 12. oktobra 2004.
Grla III eksperimentalne grupe boravila su u zatvorenom prostoru 201 dan, od 15. oktobra 2003. do 2. maja 2004. Od 3. maja ona su prevedena na ispašu koja je trajala 103 dana, do 13. avgusta 2004. Od 13. avgusta do 12. oktobra – bikovi su bili na tovljenju.
Zatvoreni prostor korišćen u eksperimentu predstavljao je prostoriju dugačku 60 metara, široku 18 metara, sa kavezima sa životinjama sa obe strane dva prolaza sa hranom. Dimenzije kaveza: dužina – 12 m, širina – 3,5 m. Frontalna linija davanja hrane – 60 cm na jedno grlo. Podovi u kavezima rešetkasti, širina rešetke – 10 cm. Sistem iznošenja balege automatizovan, sistem ventilacije veštački. Razdavanje hrane je obavljano mobilnim sredstvima.
Telesna težina bikova na dan početka eksperimenta je iznosila – 179,5 kg u I kontrolnoj grupi, 180,2 kg u II eksperimentalnoj grupi i 178,9 kg u III eksperimentalnoj grupi.
Stanje kože i dlake je proučeno u aprilu i oktobru putem uzimanja uzoraka od 3 bika iz svake grupe, površina uzorka – 1 cm kvadratni. Istražen je morfološki sastav dlaka, njihova dužina, gustina. Ovaj pokazatelj stanja dlake u zavisnosti od godišnjeg doba je veoma važan prilikom ocene adaptacionih sposobnosti goveda na različite tehnologije uzgajanja i tovljenja.
Rezultati naših istraživanja su pokazali da u aprilu mesecu nije bilo nekih bitnih razlika u stanju dlake kod pripadnika sve tri grupe (tabela 2). Masa dlaka sa 1 cm kvadratnog kože je kod eksperimentalnih grupa iznosila 6,8–7,1 g, broj dlaka na 1 cm kv. iznosio je 518–524 komada, paperjastih mekih dlačica 52–56%, dugih dlaka 28–33%, prelaznih dlaka 15–16%. Osnovnu masu predstavljale su dlake dužine 1–2 cm (60–63%), dlaka dužine 2–3 cm bilo je oko 33–35%, a najdužih od 3 do 4 cm bilo je oko 4–6%.
Rezultati istraživanja su pokazali da su se u oktobru mesecu, u 18-mesečnom uzrastu bikova, već pojavile značajne razlike u stanju dlaka kod pripadnika različitih grupa.
Tako je kod bikova I grupe, koji su u letnjem i jesenjem periodu bili na ispaši, masa dlaka bila veća za 7,7g po 1 cm kv., u poreðenju sa bikovima I grupe, koji su sve vreme proveli u zatvorenom prostoru. Takoðe, kod pripadnika I grupe broj dlaka po 1 cm kv. je bio veći za 120 komada nego kod pripadnika II grupe. Životinje iz III eksperimentalne grupe, gde se primenjivala tehnologija ispaše plus tovljenje, takoðe su prevazišli po svojim pokazateljima pripadnike II grupe. Masa dlaka je kod njih bila veća za 6,1 g po 1 cm kv, a broj dlaka veći za 13,6% po 1 cm kv, nego kod II grupe. Što se tiče odnosa I i III grupe, uspešniji su se pokazali bikovi I grupe, za 1,6 i 7,7%.
Držanje bikova na ispaši je uticalo na intezivniju i kraću adaptaciju svih zaštitnih sila organizma, što se odrazilo i na kvalitet kosmatog pokrivača, naročito na morfološke karakteristike dlaka.
Bikovi I grupe, koji su bili na ispaši, su prevazišli svoje konkurente iz II eksperimentalne grupe, koji su držani u zatvorenom prostoru, po količini paperjastih mekih dlaka za 28%, ali su po količini dugih dlaka ustupili za 20%, a po količini srednjih za 8%. To nam govori o formiranju gustog donjeg sloja kosmatog pokrivača, koji doprinosi poboljšanju izolacionih svojstava.
Životinje iz III eksperimentalne grupe, koje su kombinovale ispašu i tovljenje, su zauzele mesto izmeðu. One su prevazišle svoje konkurente iz II eksperimentalne gupe po količini paperjastih mekih dlaka za 15%, a ustupili su po količini dugih dlaka za 9%, i po srednjim dlakama za 6% Kod bikova II grupe, 88% dlaka su imale dužinu do 2 cm, dok je kod bikova I i II grupe tih dlaka bilo 56 i 72%. Tako su junci II grupe prevazišli svoje konkurente iz I i III grupe po količini dlaka od 0 do 1 cm za 29% i 13%, a po dlakama od 1 do 2 cm za 3 i 3%.
Velike razlike su se pokazale i po količini dlaka od 2 do 4 cm. Takvih dlaka kod mladih bikova I kontrolne grupe bilo je 44%, kod bikova II grupe 32%, a u III grupi svega 16%.
Što se odnosa gornjih i donjih dlaka tiče, taj odnos je bio sledeći: u I grupi – gornjih 44%, donjih – 56%, u II grupi – gornjih 88%, donjih – 12%, u III grupi – gornjih 72%, donjih – 28%.
Na taj način, iz navedenih istraživanja dolazi se do sledećeg zaključka: promene uslova uzgajanja izvoðenjem na ispašu doprinose formiranju gustog donjeg sloja dlaka, kao i povećanoj količini dugih prekrivajućih dlaka, što obezbeðuje bolja izolaciona svojstva kosmatog pokrivača, završavajući time proces adaptacije.
autori teksta:
Ševhužev A.F, profesor, doktor poljoprivrednih nauka,
Saitova F.N, profesor, Karačajevo, čerkeske Državne tehnološke akademije Rusija
