PROIZVODNJA I ZAŠTITA LUBENICE
U POSLEDNJIH NEKOLIKO GODINA
Mr Petar Mitrović
Naučni institut za ratarstvo i povrtarstvo,
Novi Sad
Proizvodnja lubenica u zadnjih nekoliko godina u Srbiji zauzima važno mesto u odnosu na ostale povrtarske biljke. Razlog povećanja površina na kojima se uzgaja povrće su niske cene i prinos ratarskih useva. Po površinama i prinosu, najznačajnije regije uzgoja lubenica u Srbiji su Bačka, Srem i Mačva. U navedenim regijama uglavnom se uzgajaju holandski, danski i američki hibridi lubenica (Farao, Top Gun, Lady, Dumara, Samanta, Vasko, Varda, Crimson Knight.). Prema navodima u katalozima, svi navedeni hibridi uglavnom su otporni (tolerantni) na najznačajnije bolesti koje se kod nas javljaju (antraknoza lubenice pr. Colletotrichum lagenarium, fuzariozno uvenuće lubenice pr. Fusarium oxysporum f. sp. niveum).
Međutim, navedene fitopatogene gljive, zavisno o vremenskim uslovima u pojedinim godinama (1997. 1999. 2001.) uzrokovale su značajno smanjenje prinosa i kvalitet lubenica. Masovna pojava simptoma bolesti pojedinih godina ukazuje da navedeni hibridi, kao što se navodi u katalozima, nisu otporni na navedene parazite. Ovoj pojavi takođe pridonosi i gajenje lubenica u monokulturi. Gajenje lubenica u monokulturi često je uslovljen velilčinom poseda i sistemom za navodnjavanje. Osim navedenih parazitnih gljiva, velike štete na lubenici može uzrokovati i gljiva Dydimella brioniae. Ovaj parazit je uzrokovao vrlo značajno smanjenje prinosa tokom 2001. god. Osim navedenih fitopatogenih gljiva, velike štete u proizvodnji lubenice mogu naneti i štetočine kao što su larve Elateridae (žičnjaci), Scarabeidae (gundelj), Noctuide (podgrizajuće sovice) i Delia platurae (larve muva).
Na nadzemnom delu se najcešće sreću Mysus persicae (breskvina vaš), Aphis fabae (crna repina vaš) i Phylotreta sp. (buvači). Velike štete mogu pričiniti i Tetranichus urticae (grinje) kao što je slučaj tokom 2003. god. Smanjenje prinosa i slab razvoj vegetativne mase uočen na pojedinim parcelama uzrokovan je slabom agrotehnikom, malim količinama veštačkog đubriva i odsustvom stajskog đubriva. Na osnovu iznetih podataka može se zaključiti da se povećanje prinosa i kvalitet lubenica može ostvariti: upotrebom organskih đubriva, većom kolilčinom veštačkog đubriva, plodoredom, boljom agrotehnikom, kalemljenjem lubenica na tikvu iz roda Lagenaria, kao i primenom fungicida i insekticida.
Slika 1: Simptomi nedostatka kalcijuma u ishrani lubenice.
 |
Slika 2: Promene na listu lubenice usled povećanog ozona.
 |
