Fitoremedijacija– u duhu održivog razvoja
Mara Vlajković, inženjer zaštite životne sredine, magistar tehničkih nauka
Podatak da se u prvih osam meseci ove godine Sanitarno Ekološkom Društvu „Eko San” iz Beograda priključilo više partnerskih opština, sa područja cele Srbije, u sprovođenju projekata „Edukacije poljoprivrednih proizvodjača o integrisanim standardima“ jasno kazuje da je ovde reč o značajnoj aktivnsoti, neizostavno potrebnoj radi našeg bržeg priključenja zemljama Evropske Unije.
 |
Ozbiljnost i težinu navedenom projektu koji se realizuje u okviru „Programa direktne edukacije poljoprivrednih proizvodjača i nosilaca ruralnog razvoja na lokalu“, daje i činjenica da je upravo takva inicijativa podržana od Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srbije.
Projektom su, naime, kako kaže magistar tehničkih nauka Mara Vlajković, predsednik pomenutog eko društva, obuhvaćeni proizvođači hrane u Srbiji o integrisanim standardima (ISO 9001, ISO 14001 i HCCP sistem), za uvodjenje i primenu u poslovanju.
Kroz projektne aktivnosti „prošle” su već opštine Grocka, Opovo, Titel, Inđija, Koceljeva, Požarevac, Niš, zatim Palilula i Vranje, kao i sredine, predstavnice beogradskog regiona, pa banatskog, južnobačkog, sremskog, posavsko tamnavskog, braničevfskog, niškog i pčinjskog okruga.
Saradnja partnerskih opština je bila neophodna jer su se na listi poljoprivrednih proizvodjača našli svi profili sa opština, koje su bile uključene ( ratari, stočari, voćari, cvećari, proizvodjači jaja, pilića, ribe, stočne hrane i dr. ) – kaže mr Mara Vlajkovič navodeći da je zainteresovanost za integrisane standarde, iz određenog broja opštinskih Službi za poljoprivredu pokazano učešćem u zajedničkim obukama.
Inače , mr Vlajković je sem predsednika Sanitarno Ekološkog Društva, od 2005. godine, poznata i kao organizator velikog broja konferencija, seminara, radionica i programa i projekata vezanih za zdravlje, socijalne, ekonomske i ekološke probleme. Stekla je veliko stručno i radno iskustvo u Institutu za javno zdravlje Srbije „Batut”. Poznavalac je hemije životne sredine i promoter nove biotehnologije – fitoremedijacije kao ekološki prihvatljivog procesa čišćenja zagađujućih materija u duhu održivog razvoja.
 |
„Agrar”: Šta su osnovni ciljevi Društva?
Mara Vlajković: Svi mi, kao istinski i veliki ljubitelji prirode i borci za očuvanje prirodnih vrednosti, koji zastupamo i podržavamo pravo na ekološku istinu i dostupnost informacija vezanih za životnu sredinu, Dakle osnovni ciljevi su nam unapredjenje zdravlja, socijalnog, ekonomskog, ekološkog okruženja u urbanim i ruralnim sredinama.
„A”: Ko radi u Društvu?
M.V: Tu je grupa istraživača vezano za kvalitet života, ekotosikološke, hemijske, fizičke i zdravstvene uticaje. Posebna pažnja posvećena je ovde namirnicama, vodi, predmetima iz opšte upotrebe, zaštiti ekosistema i biodiverziteta. „San eko” promoviše principe održivog razvoja u svim sektorima. Društvo sprovodi projekte iz oblasti edukacije o standardima, zaštite zdravlja, zaštite životne sredine. Tim za ISO standarde i HACCP sistem je promoter za približavanje i uvodjenje ISO 9001 i ISO 14001 u organizacije, kao i HACCP sistema u organizacije vezane za proizvodnju, preradu i distribuciju hrane.
„A”: Koliko je sve to bio razlog za objavljivanje Vašeg priručnika „Do zdrave hrane putem znanja o standardima”?
M.V: Priručnik „Do zdrave hrane putem znanja o standardima”, sa postavljenim integrisanim pristupom proistekao je kao potreba povezivanja proizvođača , potrošača , prerađivača i trgovaca, namenjen podjednako svim učesnicima u „lancu”. U Priručniku su međunarodni standardi kvaliteta približeni i ponuđeni primarnim proizvođačima hrane u Srbiji kao mogućnost savremenog pristupa upravljanja, planiranja, poslovanja na gazdinstvu, kroz očuvanje životne sredine. Integrisani standardi ISO 9001, ISO 14001 i HACCP Sistem su priredjeni tako da poljoprivredni proizvodjači i nosioci ruralnog razvoja na lokalu, dobiju znanja za poboljšanje poslovanja uvodjenjem standarda u poslovanje gazdinstva.
„A”: Šta je posebno naznačeno u publikaciji o kojoj govorite?
M:V: U priručniku je dat značaj zahtevima standarda kvaliteta sa primerima dobre poljoprivredne, proizvodjačke, dobre preradjivačke prakse, zasnovane na principima održivog razvoja. Naglašene su mogućnosti u ruralnim područjima za održivost na svim nivoima, za nove pristupe u poljoprivredi, ekonomiji, tehnologiji, kulturi, politici za održivi ruralni razvoj u Srbiji. Prepoznate grane održivog ruralnog razvoja su: eko - etno turizam, konzervacija ekosistema, proizvodnja hrane organskog porekla, povećanje sertifikovanih proizvoda, proizvodnja prepoznatljivih proizvoda kao i prehrambenih proizvoda zaštićenih geografskim poreklom i dr.
 |
„A”: U čemu je zapravo uloga i značaj životne sredine u proizvodnji hrane u poljoprivredi?
M.V: Proizvodnja hrane je važan i značajan strateški cilj Srbije, vezan direktno sa potencijalnim mogućnostima ● ● koje obezbedjuju ljudski i proizvodjački resursi sredine. Za proizvodnju zdrave hrane potrebno je, ali nije dovoljno, zdravo zemljište, čista voda za navodnjavanje, upotreba semena i sadnica bez GMO (genetski modifikovanih organizama), zdrave životinje i pravilan pristup, zdrava hrana za životinje, pravilna primena agrotehničkih mera, finansijska podrška, ekonomska održivost - osiguranje, bez unapredjenja znanja proizvođača, potrošača i prerađivača.
„A”: Kakve mogućnosti primarnim proizvođačima hrane nude integrisani standardi?
M.V: Samo obavešteni primarni proizvođači mogu upotrebiti znanja o integrisanim standardima za jačanje konkurentnosti, poboljšanje ekonomskog položaja, ostvarenje izvoza, imati prilaz svetskom i evropskom tržištu te se pripremiti za integraciju u EU.
„A”: Koliko je u cilju finansijskog ojačanja, primarnim poljoprivrednim proizvođačima neophodna edukacija kako bi bili konkurenti sa kolegama u EU?
M.V: Da, sa punim pravom naši primarni proizvođači treba da budu informisani i obučeni i ekonomski ojačani, kao i drugi u okruženju, kako bi u dogledno vreme stvorene mogućnosti donosile višestruku korist. Taj rezultat postigli smo kroz navedeni program koji ćemo i dalje nastaviti.
Jovan Radulović
